Abraham Harold Maslow hümanist psikolojinin öncülerinden biri sayılan Amerikalı bir psikologtur. Döneminin davranışçı ve psikanalist psikologlarının anlayışına karşı çıkarak insan doğasının pozitif yönlerine odaklanmıştır. Maslow, insanların yalnızca dışsal uyaranlara değil; aynı zamanda özgür irade, kişisel gelişim ve kendini gerçekleştirme gibi içsel motivasyonlara da sahip olduğunu savundu.
İhtiyaçlar hiyerarşisi teorisini 1943 yılında formalize etmiştir. Bu teoriye göre insan davranışları belirli ihtiyaçları karşılama amacıyla şekillenir. Maslow bu ihtiyaçları 5 basamaklı bir piramit şeklinde hiyerarşik olarak sınıflandırmıştır. İnsanların en alt düzeydeki ihtiyaçlarını tatmin etmeden bir üst düzeydeki ihtiyaçlara yönelemeyeceğini savunmuştur. Bu basamaklar aşağıdan yukarı şöyle sıralanır:
1) Fizyolojik İhtiyaçlar [Yeme – İçme – Barınma – Uyku – Cinsel Birliktelik – Nefes Alma – Vücut Sıcaklığını Koruma]
İnsan hayatının korunması ve devamı için ihtiyaç duyduğumuz temel biyolojik gereksinimleri temsil eder. İnsan, bu basamakta başarılı olamadığında hayatta kalmak için tüm enerjisini bu ihtiyaçları karşılamaya yönlendirir.
Örnek – Bir mülteci savaş ortamından kaçarken en öncelikli olarak yemek, su ve barınma ihtiyacını karşılamaya çalışır. Bu şartlarda başka hiçbir şey önemli değildir.
2) Güvenlik İhtiyacı [Sağlık ve İş Güvencesi – Hukuki Koruma – Barışçıl Çevre]
Fizyolojik ihtiyaçlar giderildikten sonra birey güvenliğini sağlama arayışına girer. Özellikle savaş ve ekonomik belirsizlik dönemlerinde bu ihtiyaçlar ön plana çıkar.
Örnek – Yaşadığımız çevrede gerekli olan tüm fizyolojik ihtiyaçlar karşılandıktan sonra kapılarımızın kilitli olması ve güvenli bir çevrede uyuyor olmamızın bilinci ikincil basamak ihtiyaçlarını karşılar.
3) Ait Olma ve Sevgi İhtiyacı [Aile İlişkileri – Arkadaş Bağları – Romantik Çekimler]
İnsan sosyal bir hayvandır. Güvenlik ihtiyaçları karşılandığında başkalarıyla bağ kurma ve soysal gruplara dahil olma ihtiyacı duyar. Bu ihtiyaçların karşılanmaması bireyde yalnızlık, yabancılaşma ve sosyal izolasyon gibi durumlara yol açabilir.
Örnek – Almanya’ya göç etmiş bir Türk’ün yeni bir toplumda aidiyet ihtiyacını karşılayabilmesi için Türk Derneğine katılması.
4) Saygı İhtiyacı [Mesleki Başarı – Sosyal ve Bireysel Yeterlilik]
Bu düzeyde birey, hem başkalarından saygı görmek hem de kendi iç dünyasında özgüven geliştirmek ister. Bu sebeple saygı ihtiyacı ikiye ayrılır. Kendine saygı, özgüven yeterliliği ve bağımsızlık içerirken; toplumdan saygı görme, statü, tanınma ve prestijle olur.
Örnek – Birey koymuş olduğu hedefe başarıyla ulaştığında kendini yeterli hissetmesi bir örnek olarak sayılabilir. Maraton için uzun zamandır hazırlanan bir bireyin maratonu birincilikle bitirmesi onun bu ihtiyacını karşılar.
5) Kendini Gerçekleştirme [Yaratıcılık – Kendini İfade Etme – Anlam Arayışı]
Piramidin en üstünde yer alan bu ihtiyaç, bireyin kendi potansiyelini en üst düzeyde kullanma ve gerçekleştirme arzusunu ifade eder. Bu seviyeye ulaşan birey, dış onaylara bağımlı olmadan içsel tatmin yaşar.
Örnek – Bir ressamın veya müzisyenin uzun uğraşlar sonucunda kendini gerçekten ifade ettiğini hissettiği temaları eserine yansıtabilmesi.
Eleştiriler sonucunda Maslow’un kendisi de bu hiyerarşinin esnek olduğunu belirtmiştir; Bazı bireyler üst ihtiyaçlara alt ihtiyaçlar tam karşılanmadan da yönelebilirler.
Yine de bu çerçevenin insan motivasyonu ve davranışlarını anlamak için güçlü bir teori olduğu söylenebilir. Hayatın karmaşası her bireyin yolculuğunu farklı kılar. Hayatın bu soyut basamaklarında karşılaştığınız zorluklarda içsel dengenizi bulmak için profesyonel destek alabilirsiniz.
👉 Şimdi Randevu Alın